Rusya’nın Ukrayna’ya operasyonu nedeniyle Amerika ve Avrupa Birliği’nin finansal yaptırımı olarak gündeme gelen SWIFT nedir?
SWIFT: (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneğinin kısa adıdır.
swift.com’daki tanıma göre: ‘SWIFT, küresel bir üyeye ait kooperatiftir ve dünyanın önde gelen güvenli finansal mesajlaşma hizmetleri sağlayıcısıdır.’ denilmektedir.
SWIFT sistemi neden kuruldu?
Shift sistemi, finansal kurumlar üzerindeki küresel bir iletişim sistemidir. Dünya çapında bankalar, finansal işlemlerini belirli bir standart şekilde birbirlerine iletirler. İşte SWIFT sistemi dünya çapındaki bankaların finansal işlemlerini iletmek için kullandıkları üyelere ait bir kooperatiftir.
SWIFT, 03 Mayıs 1973 tarihinde Brüksel‘de kurulmuştur. SWIFT sistemi ABD, Hollanda ve İsviçre’de bulunan üç veri merkezinden çalıştırılır.
SWIFT sistemi SWIFT kodlarını kullanarak kurumlar arasında işlem emirleri iletir. SWIFT sisteminde her finansal kuruluşa 8 veya 11 karakterlik bir kod atanır buna çift kodu ya da BIC kodu da denir. SWIFT kodu: kurum kodu, ülke kodu, yer kodu ve bireysel şubeler için ayrıca isteğe bağlı koddan oluşur.
SWIFT ile İBAN arasındaki fark var
SWIFT kodu yalnızca bir bankayı tanımlarken, IBAN hem bankayı hem de bankadaki belirli bir hesabı tanımlar.
Swift kimin kontrolündedir?
SWIFT, 25 kişiden oluşan bir yönetim kurulu tarafından yönetilir. Bunlar G-10 ülke Merkez bankaları, Avrupa Birliği Merkez Bankası ve Belçika Merkez Bankası tarafından denetlenir. Bir nevi tarafsız yardımcı program olarak hareket eder. Teorik olarak yaptırımlarla ilgili herhangi bir karar veremez. Buna rağmen SWIFT Belçika kanunlarına göre faaliyet gösterdiğinden Avrupa Birliğindeki yaptırımla ilgili düzenlemelere, dolayısıyla Rusya ile ilgili yaptırımlara uymaktadır. Geçmişte, İran’la ilgili yaptırım kararı uygulanmıştır. Bu nedenlerle SWIFT, Belçika merkezli olsa da Avrupa Birliği ve Amerika’nın yaptırım kararlarına uyuması SWIFT bağımsız ve tarafsız bir kooperatif olmaktan çıkarmıştır.
SWIFT’e alternatif sistemler nelerdir?
Çin, Bankalararası Ödeme Sistemi ile kendi ödeme aracını kurmuştur. CIPS (Cross-Border Interbank Payment System): olarak bilinen bu sistem SWIFT sisteminin alternatifi bir transfer sistemidir.
Yine Rusya öncülüğünde kurulmuş SPFS (Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy/System for Transfer of Financial Messages) Rus bankalarından oluşan sisteme 400’den fazla kurum üye olmuştur. Bu da yine SWIFT sistemine alternatif bir finansal kurumlar arası iletişim sistemidir. Özellikle ABD’nin İran’a yaptırımları sonrası SWIFT’e alternatif sistemlere ilgi daha da artmıştır.
SWIFT’ten Ruya’ya yaptırım açıklaması
SWIFT, kendince bir açıklama yapsa da Rusya’ya yaptırım kararı, SWIFT’’in tarafsızlığını iyice pekiştirmiştir.
SWIFT internet sitesenden yapılan açıklamada Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarma gerekçesi olarak şöyle denilmiştir:
‘Avrupa Birliği tarafından Birleşik Krallık, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri ile istişare içinde alınan diplomatik kararlar, SWIFT’i belirli Rus bankalarını finansal mesajlaşma hizmetlerimizden ayırmamızı gerektirerek bu krizi sona erdirme çabalarına dahil ediyor. Daha önce belirtildiği gibi, geçerli yaptırım yasalarına tam olarak uyacağız.’
SWIFT, gibi küresel sistemlerin bir yaptırım aracı olarak kullanılması bölgesel sistemlerin gelişmesinde önünü açmıştır. Ülkeler, ABD merkezli finansal sistemlere bağımlı olmadan; CIPS ve SPFS gibi alternatif sistemler geliştirmişlerdir.
Görünen o ki tek kutupluluk gibi küresel finans sistemi kırılgan geçirmekte ABD’nin etkisindeki finansal kurumlar yerine ülkelerin kendi milli çıkarları doğrultusunda yerli ve bölgesel finansman araçlar önem kazanmaktadır.
